Κυρίες και κύριοι,
Βρισκόμαστε σήμερα συγκεντρωμένοι σε αυτή την εκδήλωση Εθνική Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος, μία ημέρα μνήμης που συμβολίζει την απελευθέρωση από τον τρόμο και τον αφανισμό και την άνευ προηγουμένου γενοκτονία των Ευρωπαίων Εβραίων, καθώς και εκατομμυρίων άλλων θυμάτων.
Ο χαρακτηρισμός του ως το μεγαλύτερο ομαδικό έγκλημα στην ανθρωπότητα δεν βασίζεται μόνο στο μεγάλο αριθμό θυμάτων που αφανίστηκαν, αλλά προπαντός ως προς τη σύλληψη και τη φρικιαστική εκτέλεση μίας παράφρονης ιδέας και φυλετικής ιδεολογίας. Τα αθώα θύματα ήταν συμπατριώτες μας, συνάνθρωποί μας, συγγενείς μας. Περίπου 60.000 ήταν οι Έλληνες Εβραίοι, ανάμεσα στα εκατομμύρια θύματα της Ευρώπης που χάθηκαν στο Ολοκαύτωμα αντιμετωπίζοντας τη μισανθρωπία, το ρατσισμό και τον αντισημιτισμό.
Συμπληρώνονται σχεδόν ογδόντα χρόνια από εκείνη την περίοδο θανάτου και οι αναμνήσεις γίνονται ιστορία, καθώς οι τελευταίοι επιζώντες του Ολοκαυτώματος γίνονται ολοένα και πιο σιωπηλοί. Πρόλαβαν όμως να μας εξιστορήσουν με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες τα βιώματά τους και να μας κάνουν κοινωνούς και μάρτυρες αυτού του στυγνού εγκλήματος. Οι αναφορές των αυτόπτων μαρτύρων ήταν πάντα το βασικό μέσο για να αποτρέψουμε τη λήθη.
Πριν από λίγα χρόνια ο ιστορικός και καθηγητής Σαούλ Φριντλάντερ σε μία ομιλία του εξιστορούσε τη δική του εμπειρία αναφερόμενος στην οικογένειά του που όταν ήταν σε ηλικία 9 ετών, οι γονείς του προσπαθούσαν να διαφύγουν σε περιπλανώμενοι στην Ευρώπη και αποφάσισαν ότι το ταξίδι θα γίνονταν πολύ επικίνδυνο για το γιό τους επιλέγοντας να τον κρύψουν σ ένα οικοτροφείο μόνο του. Αναφερόμενος λοιπόν στη στιγμή του χωρισμού σκεφτόταν μετά από πολλές δεκαετίες πως θα είχα αισθανθεί οι γονείς του βλέποντας το μοναχοπαίδι τους να παλεύει με νύχια και με δόντια να παραμείνει μαζί τους όταν τελικά τον απομάκρυναν από το δωμάτιο. Αναλογιζόμενη ως μητέρα δύο παιδιών και ως απλός άνθρωπος αυτή τη συνταρακτική στιγμή οφείλω να αναγνωρίσω τη δύναμη και το μεγαλείο αυτών των ανθρώπων που υπέφεραν τόσο άδικα και αναίτια.
Κυρίες και κύριοι,
Το Ολοκαύτωμα συνέβη και δεν πρέπει να συμβεί ποτέ ξανά. Δεν έχουμε ένα απλό χρέος προς αυτό αλλά μία αποστολή που την αναλαμβάνουμε από τις προηγούμενες γενιές και τη μεταλαμπαδεύουμε στις νέες. Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι αυτός ο εορτασμός δεν θα μαραζώσει σε ένα ψυχρό τελετουργικό, αλλά θα φτάσει στις καρδιές και προπαντός στο μυαλό των ανθρώπων.
Οφείλουμε να διαφυλάττουμε το μήνυμα ακόμη και στην καθημερινότητά μας, με την ανάληψη δράσης κατά κάθε μορφής αντισημιτισμού, ρατσισμού ή άλλων μορφών διακρίσεων και την επίδειξη πολιτικού θάρρους όταν συμβαίνουν τέτοια περιστατικά.
Δεν πρέπει άλλωστε να λησμονούμε ότι η ενωμένη Ευρώπη, η σύγχρονη δημοκρατία, η ευρωπαϊκή σύγχρονη κοινωνία ήταν η παλλαϊκή και ισχυρή απάντησή μας στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και το Ολοκαύτωμα. Θα συνεχίζουμε να υπερασπιζόμαστε τη δημοκρατία μας και την ανοιχτή και ανεκτική κοινωνία μας καθημερινά τόσο για τους προγόνους μας, όσο και για τις επόμενες γενιές.
Το «ποτέ ξανά» είναι μια ιερή αποστολή για εμάς και όχι απλώς μια έκκληση!